Rap şarkılarında ad-lib’ler oluyor, eğer kendinizi bir şekilde bu içerikte bulduysanız bundan haberdarsınızdır. Peki bu ad-lib denen kavram tam olarak ne anlama geliyor?
Ad-lib’in kelime anlamı, “doğaçlamak” ve “o anda söylemek” olarak geçiyor sözlükte. Tam olarak da bu aslında. Ad-lib’ler, rapçilerin şarkılarındaki bazı bölümlere ekledikleri, verse’lerinden bağımsız ufak sesler veya kelimelere deniyor. Verse’lerinden bağımsız derken tabii ki tamamen bağımsız değil, bazen anlamı tamamlamak için bile kullanılabiliyor. Ad-lib’lerin kullanılması -genelde- şart olmuyor o şarkı için. Sadece bir tat katmak için ekleniyor. Ancak dediğim gibi bazı şarkılarda da verse’ün bir parçası olarak kullanılıyor ve anlam bütünlüğünü sağlayabiliyor. En çok kullanılan ad-lib’leri “brra”, “pa pa”, “woah”, “hey”, “ha”, “ya” ve “ah” olarak sıralasak, bir yanlışlık yapmamış oluruz diye düşünüyorum. Aslında en çok kullanılan ad-lib çeşiti, kelime tekrarına dayalı. Bir bar’ın son kelimesini veya içinden bir kelimeyi, bir tık daha farklı bir sesle tekrarlamakla yapıyor birçok kişi ad-lib’leri.
Kimi MC’nin de artık kendisiyle özdeşleşmiş, sürekli olarak kullandığı ad-libleri oluyor. Örneklendirmek gerekirse; Travis Scott‘ın “IT’S LIT” veya “Straight Up”, Big Sean‘ın “Boi” ve Kanye West‘in “hannh” şeklindeki ad-lib’lerini sıralayabilirim.
Eğer şarkının liriklerinin yazıldığı bir yer okuyorsanız, cümlenin sonundaki parantez içine alınan kısımlar ad-lib’lerdir. Ben Fero için Türkiye’de en çok ad-lib kullanan rapçi desek yanılmayız sanırım. O yüzden onun sözleri üzerinden örnek vereceğim:
Biladerim için (biladerim)
Zencilerim için (zencilerim için)
Kardeşler için (kardeş, kardeş)
Abiler için (abiler için)
Ad-lib’ler, -sanılanın aksine- son yıllarda trap müzik ile ortaya çıkmış bir kavram değil. Soul ve funk müziğin babası olarak görülen James Brown‘dan ilham alınarak ortaya çıktığı düşünülüyor. Kendisi, özellikle sahnede çok fazla doğaçlama kelime kullanır ve çığlık atarmış. 60’lı, 70’li ve 80’li yıllarda, müzisyenlerin seyircilerle birlikte ad-lib oluşturması çok yaygınmış zaten. Bir soru sorup seyirciden toplu cevap alma şeklinde. Hatta bu cevaplar şarkının stüdyo kaydında da eklenirmiş kimi zaman. Örnek olarak Kurtis Blow‘un The Breaks şarkısı gösterilebilir, onu da aşağı bırakıyorum, dinleyebilirsiniz.
Hani konserlerde rapçinin yanında, elinde mikrofonla zıplayan bir adam oluyor ya, işte onlara hype-man deniyor. Sahnede hype-man varsa, ad-lib’leri o söylüyor genelde. Hem rapçiye de nefes alma fırsatı doğuyor bu şekilde. Ya da bazen beat’lerde sadece ad-lib’leri bırakıyorlar, rapçiler ad-lib’ler dışındaki yerleri canlı söylüyor, ad-lib’ler kayıttan çalıyor. Bu da güzel ve çokça kullanılan bir strateji.
Ad-lib’ler, hip-hop’ın varoluşundan beri rap şarkılarında kullanılmakta. O zamandan bu zamana, aynı rap müzik gibi ad-lib’ler de şekil değiştirerek, evrim geçirerek geldi. Tabii günümüzdeki kadar kullanılmıyordu eskiden. Zira şu anda bazı şarkılar fazla ad-lib kullanımından ötürü büyük tepki görüyor. Yurt dışından Migos’un, bizden de Ben Fero’nın şarkılarında bu tarz eleştirileri çokça görüyoruz.
“Ad-lib’ler, -sanılanın aksine- son yıllarda trap müzik ile ortaya çıkmış bir kavram değil.”
Bu cümle ve benzeri cümleleri çoğu “Nedir?/Düşünüyorum” yazılarında görüyorum. Ülkemizde trap müziğe o kadar çok ön yargı var ki her seferinde benzeri içeriklerde yanlış anlaşılmamak ve insanları aydınlatmak için bu tarz eklemeler yapıyorsunuz ve emin olun insanlar yine de anlamamakta. Böyle saçma ön yargıları olan insanlara bunu açıklamaya çalışmanız harika bir şey. Şahsen Instagram yorumlarında bu insanlara çok denk geliyorum ve bir zamandan sonra sabrım taşıyor. Kimseye bir şey açıklayamaz hale geliyorum.
Onun dışında ad-libs hakkında bu kadar şey bilmezdim. Özellikle James Brown ile ilişkisi beni şaşırttı. Güzel içerik!
Güzel yorumun için çok teşekkür ederiz dostum. İnsanları sığ bakış açısından kurtarmak istiyoruz biraz, bu yüzden de yanlış anlaşılabileceğini veya anlaşıldığını düşündüğümüz şeyleri belirtiyoruz yazılarımızı yazarken 🙂 Türkiye’deki hip-hop kitlesinin bilinçlenmesinde ufacık bir payımız olursa ne mutlu bize.